Een hele dominante moeder die weinig liefde gaf, maakte van Carole (26) een onzekere vrouw en moeder. Na een eerste serie hulpverleningsgesprekken groeide zij enorm en kreeg zij zelfvertrouwen. Haar narcistische schoonmoeder waardeerde dat echter niet en begon haar voortdurend te kleineren. Hierdoor besloot Carole om een tweede hulpverleningstraject in te gaan bij Stichting Schuilplaats. Carole vertelt: “Ik piekerde dag en nacht over alles wat ik fout deed. Ik raakte in paniek als iemand van de schoonfamilie mij onverwachts belde. Ik was zo moe dat ik niet goed kon functioneren. Ik had mijn bijzondere jeugd een plekje gegeven en nu wist ik niet hoe ik moest omgaan met mijn gewonnen zelfvertrouwen en de reacties van anderen daarop.”
Carole: “Mijn moeder dwong ons in onze jeugd tot vreemde dingen vanwege haar smetvrees. Soms moesten we onze mond wassen met zeep. Dan weer mochten mijn broers en ik niet met elkaar praten. Of we moesten het huis twee keer poetsen. Ze sloeg ons als we het niet goed genoeg gedaan hadden. Als kind vluchtte ik in mijn eigen gedachtewereld en dat was mijn redding om het regime thuis te overleven. Ik heb een levendige fantasie en ben heel creatief. Mijn vader had een eigen bedrijf en was heel weinig thuis. Mijn moeder kon de kinderen in haar eentje duidelijk niet aan.”
Moeder gemist
“Toen ik mijn eerste kind kreeg, merkte ik hoe erg ik mijn moeder in emotioneel opzicht gemist heb. Ik wilde een gezond gezinsleven maar had emotioneel te weinig fundament. Door de gesprekken met de Schuilplaats hulpverlener, leerde ik vertrouwen op mijn eigen kwaliteiten en de liefde die ik te geven heb. Ik mocht inzien dat de Heere God mij waardevol vindt. Alleen Zijn oordeel telt.” “Een jaar later is onze tweede zoon geboren. Ik ben gestopt met mijn werk als onderwijzeres. Nu ben ik hele dagen thuis en mijn schoonmoeder kwam steeds vaker over de vloer. Wat ik de eerste jaren van mijn relatie met mijn man Peter niet gemerkt had, merkte ik nu wel. Mijn schoonmoeder had overal kritiek op. Alles beoordeelt zij vanuit de negatieve kant en met een negatieve ondertoon.”
Onveilig
“Wat ik ook doe, niets is goed genoeg. Als ik bijvoorbeeld iets genaaid heb voor één van mijn zoontjes of mijn man, dan kraakt ze dat helemaal af. De stof is niet goed gebruikt of de knoopsgaten zijn niet netjes genoeg afgewerkt. Ze gunt mij mijn succes niet; ze is vreselijk jaloers.” Daarnaast krijg ik van haar alsmaar suggestieve vragen als: ‘Je bent zeker wel moe hè?’ ‘Jij hebt dat thuis vroeger ook nooit geleerd.’ ‘Jij weet natuurlijk niet goed hoe het is om kinderen op te voeden.’ Peter heeft een aantal zussen die allemaal ouder zijn dan ik. Mijn openhartigheid over mijn jeugd, lijkt wel afgestraft te worden door mijn schoonmoeder. Ik heb het gevoel dat alles wat ik zeg of gezegd heb door haar tegen mij gebruikt wordt. Met mijn schoonzussen, waarvan er nog eentje thuis woont, bespreekt mijn schoonmoeder alles. Zo zijn alle familiebezoeken voor mij onveilig.”
Nieuwe kans
“De Schuilplaats hulpverlener zei: ‘Wat is gebeurd en gezegd, dat is gebeurd. We gaan vanaf hier verder. Iedere dag krijg je een kans om opnieuw te beginnen.’ Zijn hulp was heel praktisch en goed toepasbaar. Hij liet mij inzien dat mijn piekergedachten teveel het roer van mijn leven vasthielden.” “In de Bijbel roept Paulus de Efeziërs op om de oude mens af te leggen en de nieuwe mens aan te doen (Efeze 4:17- 32). Zo leerde de hulpverlener van Schuilplaats mij dat ik moet stoppen met denken over wat anderen van mij vinden. Wat anderen van mij denken kan ik niet veranderen. Ik kan het alleen aanhoren. Heeft mijn schoonmoeder kritiek op mij, dan bedank ik haar voor haar raad en adviezen. Ik zeg dat ik haar raad serieus zal overwegen. Ik blijf respectvol en vriendelijk maar laat me niet van de wijs brengen. Het voelt heel fijn om de negatieve opmerkingen langs me heen te laten afglijden.”
Focus verleggen
“De hulpverlener gaf mij advies om boeken te lezen die mij inzicht konden geven in wat kenmerkend is voor een narcistische persoonlijkheid. Narcisten willen in het middelpunt van de belangstelling staan en alle aandacht en energie eisen ze op. Ik ben van nature geneigd erg te letten op wat een ander mens denkt of voelt en te anticiperen op zijn of haar gemoedstoestand. Misschien is het aangeleerd gedrag van een kind dat opgroeit in een onveilig gezin of misschien is het een vorm van hooggevoeligheid. Het maakt niet uit. Ik moet stoppen op deze manier bezig te zijn met de ander. Mijn nieuwe start is dat ik focus op wat ik zelf voel en waar ik zelf behoefte aan heb. Zo hebben mijn man en ik besloten niet te vaak en te lang in contact te zijn met zijn familie. We houden gesprekken met zijn moeder oppervlakkig en blijven niet te lang op bezoek.”
Zintuiglijke waarneming
“Als opdracht gaf de hulpverlener mij mee om niet of nauwelijks naar anderen te kijken. In plaats daarvan richt ik mij op mijn eigen zintuigen en gewaarwordingen. Sta ik bij de bakker dan ruik ik het brood en geniet ervan. In de trein kijk ik naar de voorbijrazende bomen in plaats van naar de mensen tegenover mij. Samen met de hulpverlener heb ik tekeningen gemaakt over hoe situaties zich kunnen voordoen. Wat er ook gebeurt, ik probeer nu altijd heel dicht bij mijzelf te blijven. Ik focus mij op mijn eigen gevoelens en niet op die van anderen. Wanneer ik alleen ben en dreig te gaan piekeren dan probeer ik door middel van mijn zintuigen mijn gedachten af te leiden. Tijdens het tandenpoetsen bijvoorbeeld voel ik bewust wat de borstel met mijn tandvlees doet. Is er niets wat mij kan afleiden dan ga ik psalmen zingen. En weet je, ik voel me bevrijd van mijn gepieker. Wat houd ik nu een tijd en energie over voor positieve activiteiten!”
Relatie moeder-dochter-schoonmoeder
“Natuurlijk zijn er gesprekken waarbij ik geraakt wordt door wat de ander zegt. Maar nu ik weet hoe ik deze opmerkingen van mijn schoonmoeder kan opvangen en ze naast mij neer kan leggen, zie ik niet meer op tegen familiebezoeken. Het meest bijzondere is misschien wel dat door de hulpverleningsgesprekken ook het contact met mijn eigen moeder beter geworden is. We praten niet over vroeger maar kunnen samen genieten van de kinderen. Ik heb meer contact met haar en met mijn vader dan dat ik vroeger heb gehad. Het gevoel van vrijheid en waardering van de mensen van wie ik echt houd, maken dat ik weer energie heb. Binnenkort verwacht ik ons derde kindje te krijgen en ik kan niet anders zeggen dan dat God zo goed is geweest voor mij!” Vanwege de privacy van de geïnterviewden zijn hun namen en enkele gegevens aangepast.